ΡΟΗ 24/7:
Περπερή Νικολέττα

Περπερή Νικολέττα

URL Ιστότοπου:

Προσκόλληση – άγχος του αποχωρισμού

ΠροσκΟλληση – Αγχος του αποχωρισμοΥ../../Downloads/Unknown-2

Η προσκόλληση είναι το φαινόμενο, κατά το οποίο το παιδί αναπτύσσει ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με την μητέρα ή με το κύριο πρόσωπο φροντίδας (τροφό).  Η διαδικασία της προσκόλλησης ξεκινά ήδη από τον 7ο μήνα της ζωής του παιδιού και ο τρόπος με τον οποίο αυτή αναπτύσσεται, καθορίζει ακόμα και την ενήλικη ζωή του ατόμου. Ως απόρροια της προσκόλλησης εμφανίζεται το άγχος του αποχωρισμού, όπου το παιδί φοβάται και ανησυχεί μήπως τυχόν η μητέρα το εγκαταλείψει ή φύγει.

Το άγχος του αποχωρισμού είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, που συμβαίνει σε όλα τα βρέφη και η οποία κορυφώνεται από τον 13ο  μέχρι τον 18ο μήνα μετά την γέννηση ενός παιδιού και ύστερα υποχωρεί σταδιακά. Συνήθως, μετά το πέρασμα και του τρίτου έτους, το άγχος του αποχωρισμού εξαλείφεται και πλέον τα παιδιά μπορούν να βρεθούν με ξένα πρόσωπα και μακριά από την μητέρα, χωρίς να διαμαρτύρονται.

Ωστόσο, το παρατεταμένο άγχος του αποχωρισμού, που επεκτείνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες, προκαλεί ανησυχία τόσο στο πρόσωπο φροντίδας του εκάστοτε παιδιού, όσο και στο ίδιο το νήπιο. Στα πλαίσια της αγχογώνου διαδικασίας, το παιδί είναι πιθανό να εκδηλώσει ήπιας μορφής διαμαρτυρίες, όπως το να αρνηθεί να πάει στο σχολείο ή να μείνει στο σπίτι ενός φίλου του κλπ, αλλά και έντονης μορφής παρορμήσεις, όπως το να μένει συνεχώς κοντά στην μητέρα του, από φόβο μην πάθει τίποτα ή την χάσει. Αυτού του είδους η σχέση παιδιού-μητέρας χαρακτηρίζεται σχέση υπερεξάρτησης ή αλλιώς σχέση ανασφαλούς προσκόλλησης.

Η ανασφαλής προσκόλληση είναι απόρροια λανθάνουσας μητρικής αγάπης, κατά την οποία η μητέρα ή το πρόσωπο φροντίδας δεν ικανοποιούν τις ανάγκες του παιδιού (βιολογικές και συναισθηματικές), με συνέπεια τα παιδιά να νιώθουν ανασφάλεια και αβεβαιότητα ακόμα και όταν η μητέρα τους βρίσκεται κοντά τους. Υπάρχει ακόμα και η περίπτωση μητρικής αγάπης, όπου οι γονείς σπεύδουν να ικανοποιήσουν σε υπερβολικό βαθμό (υπερπροστατευτικοί γονείς) τις ανάγκες του παιδιού, με συνέπεια τη δημιουργία ατόμων δίχως βούληση, ατόμων εξαρτημένων από τις ανάγκες και απόψεις των άλλων.

Απώτερος στόχος λοιπόν του κάθε γονιού οφείλει να είναι η δημιουργία ανεξάρτητων προσωπικοτήτων, η δημιουργία παιδιών που νιώθουν ασφάλεια, που έχουν την ικανότητα αυτοελέγχου και ανίχνευσης του κόσμου γύρω τους. Για να επιτευχθεί αυτό, δεν απαιτούνται ακραίες μορφές γονεϊκής αγάπης (αδιαφορία,καταπίεση), αρκεί μόνο η έλλογα γονεϊκή έκφραση αγάπης, η οποία συνδυάζει την ζεστασιά με την αυστηρότητα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο γονιός θέτει κανόνες και όρια σε λογικά πλαίσια, είναι δεκτικός στην επικοινωνία με το παιδί του, του δίνει πρωτοβουλίες και δεν αδιαφορεί.

Είναι το παιδί μας αυτόνομο;

Σε πρώτη φάση για να καταφέρει το παιδί να αυτονομηθεί, πρέπει αρχικά να προσκολληθεί στο πρόσωπο φροντίδας, μέσα από δεσμούς αγάπης, καθώς η μητέρα είναι εκείνη που θα θέσει τις βάσεις επικοινωνίας του παιδιού με τον κόσμο γύρω του. Είναι ακόμα σημαντικό να αναφερθεί, ότι η άμεση ικανοποίηση των αναγκών του παιδιού γίνεται μόνο κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, απαγορεύεται να συνεχίζεται και στα αμέσως επόμενα χρόνια. Από το δεύτερο έτος και μετά πρέπει να ενισχύεται η αυτονομία του παιδιού με τους εξής ακόλουθους τρόπους:

  1. Η ανεξαρτησία δίνεται σταδιακά και με ηρεμία. Δεν καταπιέζουμε το παιδί, ούτε του προσφέρουμε απλόχερα τα πάντα.
  2. Φέρνουμε το παιδί σε επαφή με ξένα πρόσωπα, ώστε να εξοικειωθεί με τους γύρω του.
  3. Καλό είναι να αφήνουν το παιδί οι γονείς με κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης κατά διαστήματα (πχ. γιαγιά,θεία κλπ.),αφού πρώτα το παιδί έρθει σε επαφή με αυτά τα άτομα λίγες ώρες πιο πριν για να συνηθίσει την παρουσία τους.
  4. Καθώς το παιδί μεγαλώνει ενισχύουμε τις συναναστροφές του με φίλους, το αφήνουμε για παράδειγμα να κοιμηθεί στο σπίτι ενός φίλου του.
  5. Προωθούμε την συμμετοχή του σε οργανωμένες παιδικές ομάδες, όπως κάποιο άθλημα, ωδείο, θεατρική ομάδα ή άλλου είδους εξωσχολικές δραστηριότητες.
  6. Ζητάμε πάντα την γνώμη του σε θέματα, που αφορούν το ίδιο το παιδί π.χ. «θα ήθελες να με βοηθήσεις να επιλέξουμε, σε ποιο άθλημα θα ήθελες να συμμετέχεις;».
  7. Ενισχύουμε την συμμετοχή των παιδιών σε κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως είναι οι παιδικές θεατρικές παραστάσεις ή κάποιο παιδικό έργο στο σινεμά ή παιδικά πάρτυ.
  8. Στην περίπτωση που το παιδί αρνείται να αποχωριστεί την μητέρα ή τροφό για να πάει στο σχολείο ή σε κάποια άλλη δραστηριότητα, φροντίζουμε αρχικά να συζητήσουμε μαζί του εάν υπάρχει κάτι που το φοβίζει στο να πάειγια παράδειγμα στο σχολείο και τι είναι αυτό (είναι σημαντικό να ακούμε τα παιδιά μας).
  9. Βοηθάμε το παιδί να αναπτύξει δεξιότητες για να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το φοβικό αντικείμενο.Για παράδειγμα εάν το φοβικό αντικείμενο είναι το σχολείο του, προτείνουμε να σκέφτεται κάτι θετικό, κάθε φορά που φοβάται, όπως είναι ένα αγαπημένο του παιχνίδι ή το γεγονός ότι έχει αποκτήσει νέους φίλους .
  10. Δίνουμε στο παιδί με λόγια να καταλάβει ότι εμείς είμαστε εδώ για να το βοηθήσουμε εάν συμβεί κάτι.
  11. Φέρνουμε το παιδί σταδιακά σε επαφή με το φοβικό αντικείμενο για να διαπιστώσει τελικά ότι είναι ακίνδυνο. Εάν το φοβικό αντικείμενο είναι και πάλι το σχολείο, καλό θα ήταν πριν ξεκινήσει η σχολική χρονιά να το πάμε στον σχολικό χώρο, να του δείξουμε το μέρος. Εάν είναι εφικτό, μπορούμε να συνεννοηθούμε με την δασκάλα, να περιεργαστούμε τους χώρους μαζί με το παιδί, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα να νιώσει πιο οικεία, καθώς ο φόβος για το άγνωστο δεν  θα υπάρχει πια.
  12. Να εξηγήσουμε στο παιδί με λόγια, ότι το φοβικό αντικείμενο (στην περίπτωσή μας το σχολείο) δεν είναι επικίνδυνο, αλλά αντίθετα του εξηγούμε ότι έχει να κερδίσει πολλά μέσα από αυτό (λέμε με λόγια τι του προσφέρει το σχολείο πχ. φίλους, γνώσεις, παιχνίδια κλπ).
  13. Κάθε φορά που βεβαιώνουμε στο παιδί ότι θα επιστρέψουμε να το πάρουμε, όπως είναι φυσικό, διευκρινίζουμε την ώρα που θα πάμε να το πάρουμε. Επειδή τα παιδιά δεν γνωρίζουν να χειρίζονται το ρολόι λέμε πχ. «Θα έρθω να σε πάρω μετά το φαγητό, ή θα επιστρέψω μετά τον μεσημεριανό σου ύπνο». Πρέπει να είμαστε συνεπείς σε αυτό που θα πούμε, πρέπει να προσπαθούμε να το τηρούμε. Εάν είμαστε εμείς συνεπείς θα είναι και τα παιδιά.
  14. Αποφεύγουμε να φεύγουμε κρυφά την ώρα που το παιδί κοιμάται. Προτιμάμε να το ενημερώνουμε για την πιθανή απουσία μας.
  15. Στην περίπτωση που το άγχος του αποχωρισμού δεν υποχωρεί εύκολα, δίνουμε στο παιδί κάποιο αντικείμενο πχ. ένα μαντίλι ή αρκουδάκι, που να θυμίζει την μητέρα του για το διάστημα που είναι μακριά από αυτήν.Σταδιακά αποσύρουμε το αντικείμενο.
  16. Δεν αγνοούμε το παιδί, του δίνουμε πρωτοβουλίες, το ακούμε, δεν ενδίδουμε σε κλάματα και πιθανούς ηθικούς εκβιασμούς του παιδιού (πολλές φορές το κάνουν για να τραβήξουν την προσοχή), ακολουθούμε τους κανόνες και τα όρια που έχουμε θέσει.

../../Downloads/Unknown

 

 

 

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

  •  Ι.Ν.Παρασκευόπουλος,MartinHerbert
  • CharlesWenar, PatriciaK. Kerig.(2000).Εξελικτική ψυχοπαθολογία. Από τη βρεφική ηλικία στην εφηβεία. Εκδόσεις

Σύμβουλος ψυχικής υγείας,CBT ψυχοθεραπεύτρια,  MScΣχολική ψυχολογία Περπερή Νικολέττα

Όρια στις σχέσεις γονέων παιδιών

Οι γονείς είναι συνήθως οι κύριοι διαμορφωτές της προσωπικότητας και του χαρακτήρα ενός παιδιού. Δίνουν τη δυνατότητα στο παιδί να αναπτύξει την ικανότητα να αναγνωρίζει την ευτυχία, καθώς και να βρίσκει λύσεις για την αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων. Ωστόσο, υπάρχουν φορές που οι γονείς τείνουν να βρίσκουν αδιέξοδο στην σχέση τους με το παιδί. Ένα μεγάλο λάθος που κάνουμε στην προσπάθειά μας να βελτιώσουμε την σχέση μας με τα παιδιά είναι η ικανοποίηση αδιακρίτως, όλων των αναγκών του παιδιού. Η συμπεριφορά αυτή δημιουργεί αντίθετα αποτελέσματα, χάνεται η επικοινωνία με το παιδί, την εξουσία την έχει το ίδιο το παιδί και συνεπώς δημιουργούνται προσωπικότητες χωρίς όρια (αυτό δηλαδή που στην καθομιλουμένη ονομάζουμε κακομαθημένα παιδιά).

Στην πραγματικότητα αυτό που χρειαζόμαστε, είναι γονείς που να είναι δίπλα στο παιδί τους, που να ακούν τις ανάγκες του και να επικοινωνούν μαζί του χωρίς υπερβολές. Η θέσπιση ορίων είναι μια διαδικασία, που οφείλει να ακολουθήσει ο κάθε γονιός προκειμένου να δώσει μια ευκαιρία στην σχέση του με το παιδί. Βάζοντας λοιπόν όρια, βάζουμε ταυτόχρονα και τα θεμέλια της ανάπτυξης μίας υγιούς προσωπικότητας με κύρια χαρακτηριστικά την αυτογνωσία και την αυτοεκτίμηση.

Τι είναι η θέσπιση ορίων                                                                                   

Η θέσπιση ορίων αποτελεί μια διαδικασία, που χρειάζεται χρόνο και υπομονή. Διαρκεί σε όλη μας την ζωή, συνοδεύεται από λάθη, αλλά ταυτόχρονα είναι η παροχή γνώσης για το λάθος και το σωστό. Σημαίνει προσοχή και σεβασμό στην προσωπικότητα του γονέα και του παιδιού!!!

Τα όρια είναι σταθεροί κανόνες, που μπαίνουν σε συνεργασία με το παιδί. Είναι ένα σύστημα αξιών, που περιλαμβάνει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες περιβάλλονται από αγάπη και φροντίδα. Αποτελούν το σημείο επαφής με το παιδί, παρέχουν το αίσθημα ασφάλειας που κάθε γονιός πρέπει να δίνει στο παιδί του.

Τι δεν πρέπει να είναι τα όρια

Δεν πρέπει να είναι αρνητικά φορτισμένη έννοια, δεν πρέπει να είναι τιμωρία, περιορισμός, απαγόρευση, αποθάρρυνση, καταπάτηση της προσωπικότητας, έλεγχος, κυριαρχία.

 

 

Η έλλειψη ορίων (συνέπειες για τους γονείς)

Η έλλειψη ορίων κάνει τον γονέα ανίκανο να δράσει. Ο γονιός γίνεται αυτόματα υποχείριο του παιδιού και τον υποβιβάζει. Όταν δεν υπάρχουν όρια το παιδί μαθαίνει να μην σέβεται τον γονέα και να αγνοεί του άλλους.

Η έλλειψη ορίων (συνέπειες για τα παιδιά)

Όταν δεν υπάρχουν όρια είναι πολύ πιθανό, τα παιδιά αισθάνονται φόβο μπροστά στο χάος, να δημιουργούνται ψυχικά τραύματα, προβλήματα συμπεριφοράς, υπερκινητικότητα, ανικανότητα σύναψης κοινωνικών σχέσεων και επαφών. Κυρίαρχα συναισθήματα είναι ο θυμός και το άγχος. Πολύ συχνά εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά, αλλά και μειωμένη αυτοεκτίμηση.

Η υπερβολή στην θέσπιση ορίων

Συχνά στην προσπάθειά μας να βάλουμε όρια τείνουμε να υπερβάλουμε. Αυτή η υπερβολή κάνει τα παιδιά διστακτικά, προκαλεί έντονο φόβο και άγχος, τα αποδυναμώνει, δημιουργεί ενοχές, τύψεις, δυσάρεστα συναισθήματα, στερεί τα παιδιά από πολύτιμες εμπειρίες και τέλος ενισχύει την πεποίθηση, ότι τα όρια είναι στενά και ασφυκτικά.

Τιμωρία

Με την τιμωρία τα παιδιά νιώθουν μικρά. Δεν συνειδητοποιούν ότι αποτελούν αυτόνομες σκεπτόμενες προσωπικότητες.

Απαγόρευση

Η απαγόρευση οδηγεί σε μυστικά και ψέματα, αντιπροσωπεύει τις ανάγκες των γονιών κυρίως και χάνει τον πραγματικό στόχο. Η απαγόρευση και η τιμωρία σε συνδυασμό αποδυναμώνουν το παιδί που νιώθει αβοήθητο και ενισχύουν το αίσθημα μειονεξίας.

Πως βάζουμε όρια

Τα όρια είναι καλό να μπαίνουν από μικρή ηλικία. Δεν αντιπροσωπεύουν με τον ίδιο τρόπο την κάθε οικογένεια, πρέπει να συμβαδίζουν με την ηλικία και την ανάπτυξη του παιδιού. Πρέπει πάντοτε να λαμβάνεται υπόψη η ιδιοσυγκρασία, η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του παιδιού. Πρέπει να υπάρχει ευελιξία σε ότι αφορά τους κανόνες (δεν χρειάζονται υπερβολές). Όταν βάζουμε κανόνες αποφεύγουμε τα διπλά μηνύματα, οι κανόνες πρέπει να είναι ξεκάθαροι (πχ. Θα πέφτεις για ύπνο στις 9:30, και όχι θα πέφτεις για ύπνο μετά τις 9 ή 10) και να αποφασίζονται μαζί με το παιδί. Χρειάζεται σταθερότητα στις απόψεις μας, χρειάζεται να είμαστε ανέκφραστοι, σοβαροί με σαφή τόνο στην φωνή. Κάθε φορά που συζητάμε για έναν κανόνα, καλό θα είναι να χαμηλώνουμε στο ύψος του παιδιού και να το κοιτάζουμε στα μάτια. Το κλειδί στην θέσπιση ορίων, είναι να προετοιμάσουμε το παιδί για τις συνέπειες της καταπάτησης των ορίων, οι οποίες θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες στο παιδί από πριν. Επίσης είναι σημαντικό οι κανόνες να μπαίνουν κάθε φορά για ένα πράγμα και όχι για ένα σύνολο πραγμάτων (συνήθως βάζουμε κανόνες για συμπεριφορές που θέλουμε να διορθώσει το παιδί). Τέλος ας μην ξεχνάμε και την επιβράβευση κάθε φορά που το παιδί καταφέρνει να υπακούσει σε έναν κανόνα (η επιβράβευση μπορεί να είναι λεκτική πχ. Μπράβο, ή υλική πχ. Μια σοκολάτα).

Τα παιδιά παραβαίνουν τους κανόνες για να εκφράσουν την δυσαρέσκειά τους προς τους γονείς ή λόγο έλλειψης προσανατολισμού ή για να δοκιμάσουν τα όρια των γονέων (την ελαστικότητά τους) ή για να κεντρίσουν την προσοχή του γονέα η του τροφού γενικότερα.

Αντιμετώπιση της παραβίασης των ορίων

Κάθε φορά που παραβαίνει ένα παιδί τον κανόνα το βάζουμε σε διαδικασία να αναγνωρίσει την παράβαση. Κρίνουμε την πράξη και όχι το παιδί σαν προσωπικότητα (δεν λέμε ποτέ είσαι κακό παιδί, που παραβίασες τον κανόνα), έπειτα εφαρμόζουμε την συνέπεια της παραβίασης του κανόνα που έχουμε συμφωνήσει (εάν το παιδί αντιδράει επιμένουμε). Σε τελευταίο στάδιο ζητάμε την γνώμη του παιδιού, για το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την επόμενη φορά, ώστε νε μην αποτύχει στην εφαρμογή των κανόνων (πχ. Έπαινος εάν πετύχει).

Όπως αναφέραμε και πιο πριν, είναι απαραίτητο να ενισχύουμε θετικά το παιδί για την εφαρμογή των ορίων, πχ. «Μπράβο σου παιδί μου. Κοίταξε πόσο προσπάθησες να ελέγξεις τον εαυτός σου! Είμαι πολύ υπερήφανη για εσένα».

Μέθοδος εφαρμογής ορίων «λογικές συνέπειες» παραδείγματα

-          «Μπορείς να φας πατατάκια – σοκολάτες – καραμέλες πριν το φαγητό… εσύ αποφασίζεις! Αν περιμένεις να τα φας εφόσον έχεις φάει το μεσημεριανό φαγητό θα μπορείς να τα φας ξανά μέσα στην εβδομάδα. Εάν τα φας πριν το φαγητό και μετά δεν έχεις όρεξη για το μεσημεριανό, σημαίνει ότι διαλέγεις να μην ξανά φας πατατάκια – σοκολάτες – καραμέλες για όλη την υπόλοιπη εβδομάδα…» Αν το παιδί δεν υπακούει το αφήνουμε να υποστεί τις συνέπειες της επιλογής του όλη την εβδομάδα. «Ξέρω ότι θέλεις να φας πατατάκια – σοκολάτες – καραμέλες… καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένος-η μαζί μου, αλλά εσύ το διάλεξες αυτό… Την επόμενη εβδομάδα θα έχεις την ευκαιρία να ξανά επιλέξεις»

Με παρόμοιο τρόπο αντιμετωπίζουμε την ανυπακοή και για άλλες καταστάσεις σε κάθε ηλικία, όπως πχ. για το διάβασμα, την καθαριότητα του δωματίου κτλ.

Σημείωση: ποτέ μην μπείτε σε διαδικασία να συγκρίνετε τα παιδιά σας με άλλα παιδιά ή τα αδέρφια τους (πχ. δες το/την τάδε το έκανε καλύτερα από εσένα, εσύ γιατί δεν το έκανες…). Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό με διαφορετικές ικανότητες και ως έτσι πρέπει να το αντιμετωπίζουμε!!!

Εμπιστευτείτε τις εμπειρίες σας και το ένστικτό σας σε σχέση με το παιδί. Κανείς δεν ξέρει το παιδί σας καλύτερα από εσάς!!

 

imageadiki

 cdcf85 1dadrules 590 2

Συνδρομή σε αυτήν την τροφοδοσία RSS