Απολύμανση μεν….χλώριο δε!

Ιστορικό
Η απολύμανση με χλώριο εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά στην πόλη Maidstone της Αγγλίας το 1897, ενώ η πρώτη συνεχόμενη χρήση χλωρίου για απολύμανση στην Αμερική πραγματοποιήθηκε το 1908 στο New Jersey. Έκτοτε η μέθοδος αυτή διαδόθηκε και χρησιμοποιήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα. Στην Ελλάδα καθιερώθηκε σαν επίσημη μέθοδος απολύμανσης το 1958 με την υγειονομική διάταξη Υ.Μ. 5673/4.12.57.

Η Απολύμανση
Απολύμανση είναι η επεξεργασία εκείνη του νερού που έχει ως σκοπό την καταστροφή ή την αδρανοποίηση των παθογόνων μικροοργανισμών που τυχόν περιέχει, ώστε να προστατευθεί η δημόσια υγεία. Είναι ουσιώδες να διευκρινιστεί η διαφορά μεταξύ της αποστείρωσης , η οποία σημαίνει πλήρη καταστροφή όλων των μικροοργανισμών. Τα μέσα απολύμανσης είναι πολλά και η επιλογή τους αφορά ολόκληρη μελέτη σχεδιασμού της εκάστοτε εφαρμογής. Με βάση την φύση τους όμως μπορούν να διαχωρισθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, στα μη-χημικά και στα χημικά. Στα μη-χημικά μέσα απολύμανσης του νερού ανήκουν η υπεριώδης ακτινοβολία (U.V.) και η υπέρ-διήθηση (Ultrafiltration). Στα χημικά μέσα απολύμανσης ανήκουν το αέριο χλώριο, το υποχλωριώδες νάτριο (αυτό χρησιμοποιείται ευρέως στην χώρα μας),το διοξείδιο του χλωρίου,το βρώμιο,το ιώδιο,το υπεροξείδιο του υδρογόνου και το όζον.

Η Δράση του Χλωρίου

Η απολυμαντική δράση του χλωρίου βασίζεται στην διάρρηξη του κυτταρικού τοιχώματος των μικροοργανισμών και στην εισχώρηση και καταστροφή του κυττάρου μέσω της εξουδετέρωσης των πρωτεινών του. Το χλώριο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην εξόντωση των βακτηρίων (αναλόγως το είδος),υστερεί όμως στην αντιμετώπιση μικροοργανισμών όπως ιούς,πρωτόζωα,μύκητες ενώ προβάλλει σχεδόν μηδενική αντίσταση σε μικρορυπαντές όπως υδρογονάνθρακες,απορρυπαντικά και φυτοφάρμακα. Καθώς όμως το χλώριο αντιδρά με τους μικροοργανισμούς και τους καταστρέφει ή αδρανοποιεί, ταυτόχρονα αντιδρά με την οργανική ουσία που περιέχει το νερό (χούμος) για να σχηματίσει τοξικές ουσίες που ονομάζονται οργανοχλωροπαράγωγα. Τα οργανοχλωροπαράγωγα είναι ενώσεις οι οποίες ανήκουν σε μια ευρύτερη κατηγορία ενώσεων τα τριαλογονομεθάνια (ΤΗΜ’s). Μέχρι στιγμής αρκετά ΤΗΜ’s έχουν ταυτοποιηθεί στο πόσιμο νερό και κάθε χρόνο προστίθενται και άλλα καινούργια των οποίων ο τύπος ήταν μη-αναγνωρισμένος χημικά στο παρελθόν.Με λίγα λόγια κάθε χρόνο ανακαλύπτονται νέες ουσίες που αποτελούν παραπροιόντα χλωρίωσης και είναι ύποπτα για παρενέργειες στην ανθρώπινη υγεία.

Οι Επιπτώσεις στην Υγεία
Το πλέον πλέον χαρακτηριστικό οργανοχλωροπαράγωγο που βρίσκεται στην υψηλότερη συγκέντρωση συνήθως είναι το καρκινογόνο χλωροφόρμιο,το οποίο είναι ένωση του χλωρίου και του μεθανίου (κύριο συστατικό της οργανικής ουσίας).

Τα THM’s συνδέονται άμεσα με μεταλλαξιογόνες δράσεις, καρδιακές παθήσεις, αρτιοσκλήρυνση, υψηλή πίεση,αλλεργικές αντιδράσεις δέρματος, αλλά κυρίως την
εμφάνιση πολλών ειδών καρκίνου όπως του στομάχου,του συκωτιού,του εντέρου και του αίματος. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και πρέπει να τονισθεί ότι πέρα από την τοξικότητα αυτή κάθε αυτή των παραπροιόντων της χλωρίωσης,πολύ μεγάλο ρόλο διαδραματίζει στην εμφάνιση ασθενειών η καθημερινή μας έκθεση (long time exposure) σε όλα αυτά τα στοιχεία. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση στα παραπροιόντα του χλωρίου με την λήψη καυτών ντους,είναι ένας υπολογίσιμος παράγοντας κινδύνου υγείας σύμφωνα με έρευνες των τελευταίων ετών. Τα ντους και τα λουτρά με ζεστό νερό οδηγούν σε μια μεγάλη έκθεση στις τοξικές χημικές ουσίες που εξατμίζονται από το νερό και εισπνέονται ή απορροφώνται από το δέρμα μας!

Η Υφιστάμενη κατάσταση
Η υπάρχουσα κατάσταση στα δίκτυα ύδρευσης της χώρας μας δεν είναι καθόλου καλή. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις πόλεων και χωριών όπου το νερό σε μόνιμη βάση υπερ-χλωριώνεται με ανιχνεύσιμες και πολλές φορές υπερβάσιμες ως προς τις προδιαγραφές συγκεντρώσεις των παραπροιόντων χλωρίωσης. Ο λόγος που το νερό τις περισσότερες φορές υπερ-χλωριώνεται από τους αρμόδιους φορείς,είναι για να είναι σίγουροι ότι δεν θα εμφανισθεί κάποια ασθένεια στον πληθυσμό από πιθανή ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών. Αυτό βέβαια οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο καθώς έτσι δεν καταπολεμούμε την αιτία του προβλήματος αλλά το σύμπτωμα του. Αντί λοιπόν να προσπαθήσουμε να βρούμε την αιτία ύπαρξης των παθογόνων μικροοργανισμών (διαρροή αποχέτευσης,μη στεγανοί βόθροι,απόβλητα, κ.τ.λ.) τους αδρανοποιούμε υπέρ-χλωριώνοντας το νερό και κουκουλώνοντας έτσι το πρόβλημα! Και όταν μιλάμε για υπέρ-χλωρίωση καλό είναι να γνωρίζουμε για τι διαφορά μεγεθών εννοούμε. Η ελάχιστη συγκέντρωση υπολλειματικού χλωρίου στο δίκτυο για την ασφάλεια των πολιτών σύμφωνα με την νομοθεσεία θα πρέπει να είναι 0.2mg/lt. Τιμές όπως 30mg/lt, 60mg/lt,90mg/lt ακόμη και 150mg/lt συγκέντρωσης χλωρίου υπάρχουν σε δημοσιευμένες χημικές αναλύσεις πόσιμου νερού από τους αρμόδιους φορείς! Επομένως γίνεται αντιληπτή η τεράστια έκθεση στα τοξικά χλωροπαράγωγα. Παράγοντες όπως το είδος των παθογόνων μικροοργανισμών, το pH του νερού, η θερμοκρασία, η αρχιτεκτονική του δικτύου ύδρευσης και η ζήτηση νερού από τους καταναλωτές είναι μεταβλητές οι οποίες διαφοροποιούν σημαντικά τον προγραμματισμό χλωρίωσης από περιοχή σε περιοχή και θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’όψιν.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος

Η λύση στο πρόβλημα της απολύμανσης του νερού μπορεί να έρθει από την πολιτεία με την χρήση ασφαλέστερων μεθόδων απολύμανσης, όπως συμβαίνει σε πολλά ανεπτυγμένα κράτη. Μέθοδοι απολύμανσης όπως με χρήση όζον, υπεριώδους ακτινοβολίας και εναλλακτικών απολυμαντικών με βάση το χλώριο όπως το διοξείδιο του χλωρίου, μπορούν να λειτουργήσουν και να προσφέρουν ασφαλέστερο νερό στους καταναλωτές. Σε ατομικό επίπεδο η λύση που μπορεί να εφαρμόσει ο καθένας στο σπίτι του (και είναι άκρως απαραίτητη) είναι με την εγκατάσταση ενός συστήματος επεξεργασίας νερού, όπου με συμβατό κόστος βελτιώνει θεαματικά την ποιότητα του νερού του προς πόση, μαγείρεμα άλλα και ντους. Ανάλογα με τα επίπεδα χλωρίου και το είδος των παθογόνων μικροοργανισμών μπορείτε να εγκαταστήσετε το κατάλληλο σύστημα ώστε να είστε 100% σίγουροι ότι το νερό που καταναλώνεται εσείς και τα παιδιά σας είναι καθαρό ,ευεργετικό και όχι απλά πόσιμο βάσει νομοθεσίας.

Γιώργος Στάμος
Μηχανολόγος Μηχανικός

halkidikifocus social

Twitter