ΡΟΗ 24/7:

Προσκόλληση – άγχος του αποχωρισμού

ΠροσκΟλληση – Αγχος του αποχωρισμοΥ../../Downloads/Unknown-2

Η προσκόλληση είναι το φαινόμενο, κατά το οποίο το παιδί αναπτύσσει ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με την μητέρα ή με το κύριο πρόσωπο φροντίδας (τροφό).  Η διαδικασία της προσκόλλησης ξεκινά ήδη από τον 7ο μήνα της ζωής του παιδιού και ο τρόπος με τον οποίο αυτή αναπτύσσεται, καθορίζει ακόμα και την ενήλικη ζωή του ατόμου. Ως απόρροια της προσκόλλησης εμφανίζεται το άγχος του αποχωρισμού, όπου το παιδί φοβάται και ανησυχεί μήπως τυχόν η μητέρα το εγκαταλείψει ή φύγει.

Το άγχος του αποχωρισμού είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, που συμβαίνει σε όλα τα βρέφη και η οποία κορυφώνεται από τον 13ο  μέχρι τον 18ο μήνα μετά την γέννηση ενός παιδιού και ύστερα υποχωρεί σταδιακά. Συνήθως, μετά το πέρασμα και του τρίτου έτους, το άγχος του αποχωρισμού εξαλείφεται και πλέον τα παιδιά μπορούν να βρεθούν με ξένα πρόσωπα και μακριά από την μητέρα, χωρίς να διαμαρτύρονται.

Ωστόσο, το παρατεταμένο άγχος του αποχωρισμού, που επεκτείνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες, προκαλεί ανησυχία τόσο στο πρόσωπο φροντίδας του εκάστοτε παιδιού, όσο και στο ίδιο το νήπιο. Στα πλαίσια της αγχογώνου διαδικασίας, το παιδί είναι πιθανό να εκδηλώσει ήπιας μορφής διαμαρτυρίες, όπως το να αρνηθεί να πάει στο σχολείο ή να μείνει στο σπίτι ενός φίλου του κλπ, αλλά και έντονης μορφής παρορμήσεις, όπως το να μένει συνεχώς κοντά στην μητέρα του, από φόβο μην πάθει τίποτα ή την χάσει. Αυτού του είδους η σχέση παιδιού-μητέρας χαρακτηρίζεται σχέση υπερεξάρτησης ή αλλιώς σχέση ανασφαλούς προσκόλλησης.

Η ανασφαλής προσκόλληση είναι απόρροια λανθάνουσας μητρικής αγάπης, κατά την οποία η μητέρα ή το πρόσωπο φροντίδας δεν ικανοποιούν τις ανάγκες του παιδιού (βιολογικές και συναισθηματικές), με συνέπεια τα παιδιά να νιώθουν ανασφάλεια και αβεβαιότητα ακόμα και όταν η μητέρα τους βρίσκεται κοντά τους. Υπάρχει ακόμα και η περίπτωση μητρικής αγάπης, όπου οι γονείς σπεύδουν να ικανοποιήσουν σε υπερβολικό βαθμό (υπερπροστατευτικοί γονείς) τις ανάγκες του παιδιού, με συνέπεια τη δημιουργία ατόμων δίχως βούληση, ατόμων εξαρτημένων από τις ανάγκες και απόψεις των άλλων.

Απώτερος στόχος λοιπόν του κάθε γονιού οφείλει να είναι η δημιουργία ανεξάρτητων προσωπικοτήτων, η δημιουργία παιδιών που νιώθουν ασφάλεια, που έχουν την ικανότητα αυτοελέγχου και ανίχνευσης του κόσμου γύρω τους. Για να επιτευχθεί αυτό, δεν απαιτούνται ακραίες μορφές γονεϊκής αγάπης (αδιαφορία,καταπίεση), αρκεί μόνο η έλλογα γονεϊκή έκφραση αγάπης, η οποία συνδυάζει την ζεστασιά με την αυστηρότητα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο γονιός θέτει κανόνες και όρια σε λογικά πλαίσια, είναι δεκτικός στην επικοινωνία με το παιδί του, του δίνει πρωτοβουλίες και δεν αδιαφορεί.

Είναι το παιδί μας αυτόνομο;

Σε πρώτη φάση για να καταφέρει το παιδί να αυτονομηθεί, πρέπει αρχικά να προσκολληθεί στο πρόσωπο φροντίδας, μέσα από δεσμούς αγάπης, καθώς η μητέρα είναι εκείνη που θα θέσει τις βάσεις επικοινωνίας του παιδιού με τον κόσμο γύρω του. Είναι ακόμα σημαντικό να αναφερθεί, ότι η άμεση ικανοποίηση των αναγκών του παιδιού γίνεται μόνο κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, απαγορεύεται να συνεχίζεται και στα αμέσως επόμενα χρόνια. Από το δεύτερο έτος και μετά πρέπει να ενισχύεται η αυτονομία του παιδιού με τους εξής ακόλουθους τρόπους:

  1. Η ανεξαρτησία δίνεται σταδιακά και με ηρεμία. Δεν καταπιέζουμε το παιδί, ούτε του προσφέρουμε απλόχερα τα πάντα.
  2. Φέρνουμε το παιδί σε επαφή με ξένα πρόσωπα, ώστε να εξοικειωθεί με τους γύρω του.
  3. Καλό είναι να αφήνουν το παιδί οι γονείς με κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης κατά διαστήματα (πχ. γιαγιά,θεία κλπ.),αφού πρώτα το παιδί έρθει σε επαφή με αυτά τα άτομα λίγες ώρες πιο πριν για να συνηθίσει την παρουσία τους.
  4. Καθώς το παιδί μεγαλώνει ενισχύουμε τις συναναστροφές του με φίλους, το αφήνουμε για παράδειγμα να κοιμηθεί στο σπίτι ενός φίλου του.
  5. Προωθούμε την συμμετοχή του σε οργανωμένες παιδικές ομάδες, όπως κάποιο άθλημα, ωδείο, θεατρική ομάδα ή άλλου είδους εξωσχολικές δραστηριότητες.
  6. Ζητάμε πάντα την γνώμη του σε θέματα, που αφορούν το ίδιο το παιδί π.χ. «θα ήθελες να με βοηθήσεις να επιλέξουμε, σε ποιο άθλημα θα ήθελες να συμμετέχεις;».
  7. Ενισχύουμε την συμμετοχή των παιδιών σε κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως είναι οι παιδικές θεατρικές παραστάσεις ή κάποιο παιδικό έργο στο σινεμά ή παιδικά πάρτυ.
  8. Στην περίπτωση που το παιδί αρνείται να αποχωριστεί την μητέρα ή τροφό για να πάει στο σχολείο ή σε κάποια άλλη δραστηριότητα, φροντίζουμε αρχικά να συζητήσουμε μαζί του εάν υπάρχει κάτι που το φοβίζει στο να πάειγια παράδειγμα στο σχολείο και τι είναι αυτό (είναι σημαντικό να ακούμε τα παιδιά μας).
  9. Βοηθάμε το παιδί να αναπτύξει δεξιότητες για να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το φοβικό αντικείμενο.Για παράδειγμα εάν το φοβικό αντικείμενο είναι το σχολείο του, προτείνουμε να σκέφτεται κάτι θετικό, κάθε φορά που φοβάται, όπως είναι ένα αγαπημένο του παιχνίδι ή το γεγονός ότι έχει αποκτήσει νέους φίλους .
  10. Δίνουμε στο παιδί με λόγια να καταλάβει ότι εμείς είμαστε εδώ για να το βοηθήσουμε εάν συμβεί κάτι.
  11. Φέρνουμε το παιδί σταδιακά σε επαφή με το φοβικό αντικείμενο για να διαπιστώσει τελικά ότι είναι ακίνδυνο. Εάν το φοβικό αντικείμενο είναι και πάλι το σχολείο, καλό θα ήταν πριν ξεκινήσει η σχολική χρονιά να το πάμε στον σχολικό χώρο, να του δείξουμε το μέρος. Εάν είναι εφικτό, μπορούμε να συνεννοηθούμε με την δασκάλα, να περιεργαστούμε τους χώρους μαζί με το παιδί, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα να νιώσει πιο οικεία, καθώς ο φόβος για το άγνωστο δεν  θα υπάρχει πια.
  12. Να εξηγήσουμε στο παιδί με λόγια, ότι το φοβικό αντικείμενο (στην περίπτωσή μας το σχολείο) δεν είναι επικίνδυνο, αλλά αντίθετα του εξηγούμε ότι έχει να κερδίσει πολλά μέσα από αυτό (λέμε με λόγια τι του προσφέρει το σχολείο πχ. φίλους, γνώσεις, παιχνίδια κλπ).
  13. Κάθε φορά που βεβαιώνουμε στο παιδί ότι θα επιστρέψουμε να το πάρουμε, όπως είναι φυσικό, διευκρινίζουμε την ώρα που θα πάμε να το πάρουμε. Επειδή τα παιδιά δεν γνωρίζουν να χειρίζονται το ρολόι λέμε πχ. «Θα έρθω να σε πάρω μετά το φαγητό, ή θα επιστρέψω μετά τον μεσημεριανό σου ύπνο». Πρέπει να είμαστε συνεπείς σε αυτό που θα πούμε, πρέπει να προσπαθούμε να το τηρούμε. Εάν είμαστε εμείς συνεπείς θα είναι και τα παιδιά.
  14. Αποφεύγουμε να φεύγουμε κρυφά την ώρα που το παιδί κοιμάται. Προτιμάμε να το ενημερώνουμε για την πιθανή απουσία μας.
  15. Στην περίπτωση που το άγχος του αποχωρισμού δεν υποχωρεί εύκολα, δίνουμε στο παιδί κάποιο αντικείμενο πχ. ένα μαντίλι ή αρκουδάκι, που να θυμίζει την μητέρα του για το διάστημα που είναι μακριά από αυτήν.Σταδιακά αποσύρουμε το αντικείμενο.
  16. Δεν αγνοούμε το παιδί, του δίνουμε πρωτοβουλίες, το ακούμε, δεν ενδίδουμε σε κλάματα και πιθανούς ηθικούς εκβιασμούς του παιδιού (πολλές φορές το κάνουν για να τραβήξουν την προσοχή), ακολουθούμε τους κανόνες και τα όρια που έχουμε θέσει.

../../Downloads/Unknown

 

 

 

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

  •  Ι.Ν.Παρασκευόπουλος,MartinHerbert
  • CharlesWenar, PatriciaK. Kerig.(2000).Εξελικτική ψυχοπαθολογία. Από τη βρεφική ηλικία στην εφηβεία. Εκδόσεις

Σύμβουλος ψυχικής υγείας,CBT ψυχοθεραπεύτρια,  MScΣχολική ψυχολογία Περπερή Νικολέττα

Τελευταία τροποποίηση στιςΠέμπτη, 18 Μαϊος 2017 10:18

Τελευταία άρθρα από τον/την Περπερή Νικολέττα

επιστροφή στην κορυφή