ΡΟΗ 24/7:

Αρνητικές συμπεριφορές ανθρώπων και όρια

giannakara

Συνέντευξη της Ψυχολόγου, Ιωάννας Γιαννακάρα

Καθημερινά συναναστρεφόμαστε με ανθρώπους, κάποιοι από τους οποίους μας εμπνέουν, μας προκαλούν θετικά συναισθήματα, ενώ άλλοι αρνητικά, σε σημείο που μας εξαντλούν. Γι’ αυτή τη δεύτερη κατηγορία ανθρώπων, η Ψυχολόγος ΑΠΘ ΜSC αναπτυξιακής και γνωστικής ψυχολογίας, Ιωάννα Γιαννακάρα, μιλώντας στην Αναστασία Ατματζίδου και στο halkidikifocus, εξηγεί πώς μπορούν κάποιοι άνθρωποι να μας επηρεάζουν αρνητικά, αλλά και πώς μπορούμε να θέσουμε τα δικά μας όρια απέναντι στους άλλους.
Η κ. Γιανακάρα έχει εκπαιδευτεί στην γνωστική αναλυτική ψυχοθεραπεία και έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακά σεμινάρια στην ειδική αγωγή και σε άλλους τομείς. Εργάζεται από το 2010 σε διαφορετικά πλαίσια, προσφέροντας ψυχοσυναισθηματική υποστήριξη σε ενήλικες, εφήβους και παιδιά όπως στο κέντρο αποκατάστασης Θεσσαλονίκης Αναγέννηση, στο κέντρο κράτησης προσφύγων Ξάνθης για την ελληνική αστυνομία, σε πρόγραμμα του Δήμου και τα τελευταία 4 χρόνια εργάζεται ως σχολική ψυχολόγος στη Χαλκιδική.

Πώς αναγνωρίζουμε τα άτομα που μας επηρεάζουν αρνητικά. Ποια τα χαρακτηριστικά τους;
«Στη ζωή μας πλαισιωνόμαστε από διάφορους ανθρώπους. Ως κοινωνικά όντα έχουμε ανάγκη να συνυπάρχουμε, να αλληλοεπιδρούμε κοινωνικά. Στην επαφή μας με τους άλλους, συναρτήσει της δικής μας συμπεριφοράς, αλλά και των άλλων, αναδύονται συναισθήματα θετικά ή αρνητικά. Αν παρατηρήσουμε τι συναισθήματα αναδύονται συνήθως με συγκεκριμένους ανθρώπους που πλαισιωνόμαστε, αν αυτά στην πλειοψηφία τους είναι αρνητικά χρειάζεται να αναρωτηθούμε: "Τι συμβαίνει στην επαφή μου με τα συγκεκριμένα άτομα; Ποια είναι η συμπεριφορά τους; Ποια η δική μου;" Μπορούμε να ελέγξουμε τη δική μας συμπεριφορά, όμως συχνά δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά των άλλων. Οι άνθρωποι που συστηματικά μας επηρεάζουν αρνητικά είναι οι άνθρωποι που εστιάζουν στα αρνητικά στοιχεία των άλλων, επιλέγουν να επισημαίνουν τα αρνητικά στοιχεία - θετικών κατά τ’ άλλα καταστάσεων - που δημιουργούν μία αίσθηση ενοχής και ευθύνης στους άλλους, ενώ είναι φανερό ότι δεν υπάρχει ευθύνη, που νιώθεις ότι χειρίζονται τους άλλους με στόχο να πετύχουν αυτό που θέλουν, δημιουργώντας παράλληλα την αίσθηση ότι ήταν υποχρεωμένοι να το κάνουν. Είναι ακόμα κάποιες άλλες συμπεριφορές που διακρίνουν τους ανθρώπους που μας επηρεάζουν αρνητικά, όπως η έλλειψη συμπάθειας, ενσυναίσθησης και σεβασμού προς τα πρόσωπα των άλλων. Αυτή η τάση τους οδηγεί στο να μην αναγνωρίζουν τα λάθη που όλοι κάνουμε στις ανθρώπινες σχέσεις, να μην ενδιαφέρονται για το τι προκαλούν στους άλλους, αλλά και να μην συνδέονται ουσιαστικά τελικά με τους άλλους, αφήνοντας με συνέπεια μία αίσθηση μοναξιάς και ταπείνωση στους άλλους. Εξίσου φανερή είναι η τάση των ανθρώπων αυτών να υποτιμούν και να μειώνουν την αξία όσων καταφέρνουν οι άλλοι και ειδικά φροντίζοντας να δείχνουν ότι τίποτα από όσα καταφέρνουν οι άλλοι δεν είναι αρκετό και δεν τους ικανοποιεί όταν τους αφορά. Κριτικάρουν συχνά, παραποιούν συχνά και δείχνουν μία εμπάθεια σε πρόσωπα και καταστάσεις από τις οποίες αισθάνονται ότι απειλούνται. Μακριά από διαγνώσεις και χαρακτηρισμούς θα λέγαμε ότι σε γενικές γραμμές αυτές είναι οι συμπεριφορές που μπορεί να παρατηρήσουμε όταν σταθερά άτομα που μας πλαισιώνουν μας επηρεάζουν αρνητικά».

Συναντάμε τέτοιους ανθρώπους στο οικογενειακό η φιλικό περιβάλλον Πώς μπορούμε να απομακρυνθούμε;
«Ωραία ερώτηση είναι αυτή η Αναστασία. Στην ψυχολογία μιλάμε συχνά για όρια. Δεν υπάρχουν υγιείς σχέσεις χωρίς να θέσεις τα προσωπικά σου όρια, ακόμα και αν οι σχέσεις αυτές είναι οικογενειακές, φιλικές. Είναι απαραίτητο να έχουμε φροντίσει να έχουμε αρχικά σκεφτεί ποιες συμπεριφορές των άλλων μας ενοχλούν και δεν χωρούν στη σφαίρα αποδοχής μας. Ναι, υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν μάθει να θέτουν όρια και θυματοποιούνται συχνά στις σχέσεις που συνάπτουν. Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να καθορίσουμε, να επανακαθορίσουμε δείχνοντας σεβασμό στον εαυτό μας, να τολμήσουμε να χτίσουμε το δικό μας τείχος προστασίας. Το δεύτερο βήμα είναι η επικοινωνία των προσωπικών μας ορίων. Υπάρχουν δεύτερες σκέψεις συχνά στα άτομα, ειδικά σε σχέσεις φιλικές και οικογενειακές, όταν πρόκειται να τολμήσουν να επικοινωνήσουν τα όριά τους: "Μήπως θα γίνω κακός, μήπως έτσι μείνω μόνος;". Ειδικά η μοναξιά είναι ένας πυρηνικός και καθολικός φόβος που αναδύεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Ωστόσο, χρειάζεται να δούμε προσεκτικά τι διακυβεύεται αν δεν επικοινωνήσουμε τα όριά μας. γιατί είναι σημαντικό να τα επικοινωνήσουμε. Υπάρχει ένας φόβος, ότι θέτοντας όρια οι σχέσεις μπαίνουν σε κίνδυνο, ωστόσο συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, τότε διασώζονται. Έτσι απαντώντας στην ερώτησή σου Αναστασία, θα του πω ότι στόχος είναι σεβόμενοι τα όριά μας, να πλαισιωνόμαστε είτε από φίλους, είτε από συγγενείς που τα σέβονται. Οι υγιείς σχέσεις χαρακτηρίζονται από αμοιβαιότητα. Αν αναστοχαστούμε τι διακυβεύεται μη θέτοντας όρια, τότε θα δούμε ότι είναι σοβαρό να μην τα επικοινωνούμε, να συνεχίζουμε να πλαισιωνόμαστε από ανθρώπους, που ενώ τους τα έχουμε επικοινωνήσει συνεχίζουν να τα παραβαίνουν. Ακόμα και συγγενείς, ακόμα και φίλοι αξίζουν την αποστασιοποίηση αν έρχονται σε σύγκρουση με τις ανάγκες που περιγράφονται μέσω των ορίων που έχουμε διαμορφώσει. Αν επιλέξουμε να μην ακούσουμε τις δικές μας ανάγκες, τότε μοιάζει να επιλέγουμε έναν τρόπο να μην είμαστε ευτυχισμένοι. Έτσι κι αλλιώς για να είναι υγιείς οι ανθρώπινες σχέσεις χρειάζεται να χαρακτηρίζονται από αμοιβαία κατανόηση σεβασμό και εμπιστοσύνη».

Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν ορισμένα άτομα σε αυτή την αρνητική συμπεριφορά;
«Οι άνθρωποι που αισθάνονται ασφαλείς με τον εαυτό τους δεν έχουν ανάγκη από τις συμπεριφορές που περιγράψαμε παραπάνω. Κοινός συντελεστής όλων των αρνητικών τάσεων στις συμπεριφορές που περιγράψαμε παραπάνω είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο λάθος τρόπος να νομίζουν ότι θα την αυξήσουν. Ανάμεσα στους παράγοντες ανάπτυξης χαμηλής αυτοεκτίμησης είναι ιδιοσυγκρασία αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες».

Ποιους ανθρώπους επιλέγουν να επηρεάσουν άτομα με αρνητική συμπεριφορά;
«Συνήθως επιλέγονται άτομα που φαίνεται να δέχονται τις συμπεριφορές ευκολότερα, που δεν έχουν διαμορφώσει τα όριά τους και έτσι θυματοποιούνται στις σχέσεις πιο συχνά. Χρειάζεται να διασαφηνιστεί ότι φυσικά δε φταίει το άτομο για τις συμπεριφορές του άλλου ατόμου, αφού δεν μπορεί να τις ελέγξει, αλλά μπορεί να ελέγξει τον τρόπο που αντιδράς σε αυτές».

Ποσό επώδυνη η διαδικασία απομάκρυνσης; Χρειαζόμαστε βοήθεια από ειδικό, για ώστε να απαλλαγούμε από τα άτομα που μας επηρεάζουν αρνητικά;
«Άλλη μία καλή ερώτηση. Φυσικά είναι επώδυνο να αναγκαστούμε, αν θεωρήσουμε ότι έχουμε επικοινωνήσει τα όρια μας, έχουμε κάνει τις προσπάθειές μας και οδηγούμαστε στο να πρέπει να απομακρύνουμε, να βάλουμε σε μια απόσταση τελικά φιλικά και συγγενικά πρόσωπα από τη ζωή μας. Μοιάζει να είναι πάρα πολύ επώδυνη διαδικασία, γιατί είναι άτομα που αγαπάμε και πού κανονικά θα θέλαμε να βρίσκονται αρκετά κοντά μας. Ωστόσο μοιάζει πιο επώδυνο να προδώσουμε τις δικές μας ανάγκες, να μην τις ακούσουμε και τελικά να φτάσουμε σε σημείο να μην έχουμε καθόλου προσωπικά όρια στους ίδιους ανθρώπους. Μοιάζει να υπάρχει ένα ζύγισμα: Συνέπεια και δίκαιοι με εμάς ή δίκαιοι με τους άλλους και άδικοι με μας; Αυτό το ερώτημα θα ξεκαθαρίσει πάρα πολλά πράγματα. Χρειάζεται λοιπόν συχνά συστηματική βοήθεια στα άτομα που δυσκολεύονται να διαχειριστούν αυτές τις καταστάσεις από έναν ειδικό, ο οποίος θα τους βοηθήσει να γίνει πιο καθαρό μέσα τους, γιατί είναι σημαντικό να σκεφτούν τις προτεραιότητές τους, να αποδομήσουν και να αναδομήσουν τις πεποιθήσεις που σχετίζονται με τη θέσπιση ορίων, με τελικό στόχο την ανάπτυξη μιας υγιούς διεκδικητικότητας».

 

επιστροφή στην κορυφή
WATERCURE2